Geçmişte neler yaşandığını anlamak için kuru tarih kitapları okumak yerine o dönemi anlatan, gerçekçi roman ve hatıratları okumak daha yararlıdır. Bu gerçeği yıllar önce Tarık Buğra’nın “Küçük Ağa” romanını okuduğumda anladım.
Mustafa Kemal ve arkadaşları işgal güçlerine karşı ölümüne bir mücadele içindeyken, bazı insanlar Türk ve Müslüman oldukları halde karşı tarafta yer almalarını ya da kayıtsız kalmalarını anlayamıyordum. Onların hain olduklarına inanıyordum. O kutlu mücadeleye İstanbul’dan bakanlar üç beş çetecinin çıkardığı fuzuli bir macera gördüler. İngilizlere, Fransızlara, İtalyanlara ve onların destekledikleri Yunanlılara direnmenin mümkün olmadığına inanmışlar, meşru padişah ve halifeye güvenmişlerdi. Büyük çoğunluğu hain değil, gafillerdi. Bunu Tarık Buğra’dan öğrendim.
Nazmi Gökçeli’nin kitabında Kurtuluş Savaşı sırasında ağırlıklı olarak Sinop-Alaçam-Durağan üçgeninde yaşanan aşk, ayrılık, göç olaylarını okuyoruz. O yıllarda yaşayanların acılarını içimizde hissediyoruz. İngilizlere güvenerek Türk köylerini basıp soygun yapan, insan öldüren, tecavüz eden Rum çetecilerin aksine yüzyıllarca Türk komşuları ile kardeşçe yaşayan kardeşliklerini korumaya çalışan Rumların da olduğunu öğreniyoruz. Bu bakımdan sıra dışı bir roman olduğunu söyleyebiliriz.
Yer yer gerçek kişilerin rol aldığı, gerçek olayların anlatıldığı romandan belgesel tadı da alıyoruz. Pek çok kişi roman yazmanın kolay olduğunu düşünür. Onlara göre yazar bir masa başına oturur kitabını kafadan uydurarak yazar. Ama gerçek böyle değildir. İyi bir roman yazmak için uzun süre tasarlamak ve araştırma yapmak gerekir. Yazar mekânı gezmiş, olayları araştırmış, hayatta olanlarla görüşmüş, kişi ve mekânlarla ilgili fotoğrafları bulmuş ve bunları kitabında kullanmış. Bunlardan yazarın eserine epeyi emek verdiğini ve dersine iyi çalışmış olduğunu anlıyoruz.
Kapakta “BİR KURTULUŞ SAVAŞI ROMANI” yazıyorsa da gerçekte dostluğa-kardeşliğe adanmış bir eser.
Okuduğumu tek tarih kitabı okullarda bize okutulan tarih kitabıdır. Bu kitaplar kralların, şahların, padişahların, komutanların ve bitmez tükenmez savaşların tarihidir. Gerçekte Müslüman Türkler Küçük Asya topraklarında bin yıla yakın gayri Türkler, gayri Müslimler ile kardeş kardeş yaşadılar. Bu kardeşlik yüzyıl kadar önce bozulmaya başladı. Bunun nasıl ve neden olduğu üzerine düşünmemiz gerekmektedir. Nazmi Gökçeli kitabı ile bir bakıma bizi düşünmeye yönlendiriyor.
Teşekkürler Nazmi Gökçeli.
Nazmi Gökçeli 15 KASIM 2019 Cuma günü saat 18.30’da Şişli-Nazım Hikmet Kültür Merkezi’nde kitabını imzalayacak ve bir söyleşi yapacak. İstanbul’da olsam katılmak isterdim.