Günlük hayatımızda kullandığımız paranın tarihi, geçmiş dönemlerde kullanılan paralar ile çeşitleri ne diye baktığımızda para hakkında bilmediğimiz çeşitli bilgileri öğreniyoruz.
Para bir mübadele(Değiştirme) aracıdır. Malların alınmasında ve satılmasında para bir araçtır ve mübadelede kolaylık sağlar. Para ortak bir değer ölçüsüdür. Çeşitli mal ve hizmetlerin değerini para yardımı ile ölçer ve anlarız. Mal ve hizmetlerin para ile ölçülmesine FİYAT deriz
Para icat edilmeden önce kıymetli metallere kadar çeşitli mallar değişim aracı olarak kullanılmıştır. Tarihi kayıtlara göre M.Ö 118 yılında Çinliler deri para kullanmışlardır. İlk kâğıt para ise M.S. 806 yılında yine Çin de ortaya çıkmıştır.
Batıda Kâğıt para basımı ve kullanılması 17 nci yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. İlk kâğıt parayı 1690 da Amerika Birleşik Devleti tarafın basıldığı 1694 yılında da İngiliz merkez bankasının kurulması ile yaygınlaştığı görülmektedir İlk İslam parası Hz. Ömer döneminde bastırıldı.
İlk madeni para ise MÖ 7 Yüzyılda Anadolu da yaşamış zengin bir halk olan Lidyalılar tarafından kullanılmıştır. Bu madeni paralar %75 altın % 25 gümüş alaşımı olarak yapılmış, sonrasında bakır paralar geliyordu.
İlk Osmanlı gümüş parası olan AKÇE‘nin 1326 yılında Orhan gazi döneminde bastırıp kabul edilmiştir. Fatih sultan Mehmet döneminde kadar PUL denen gümüş ve balkır SİKKE’ler bastılar, yine 1 Mutat döneminde (1362-1389) zamanında basılmış küçük alışverişlerde kullanılan Gümüş ve bakır sikkelere MANGIR Denilmektedir. İlk Osmanlı altın parası Fatih tarafından 1477 de çıkarıldı. Üzerinde tuğra olan ilk Osman parası 2nci Mehmet döneminde basıldı. Kâğıt para çıkarma yetkisi Osmanlı bankasına verilmiş, Cumhuriyetin ilk yıllarında Osmanlı madeni paralar kullanımdan kaldırılmıştır.1898 senesinde birleşimi yalnız gümüş ve bakır karışımından meydana gelen 148.000 lira tutarında 10-5 paralıklar bastırıldı. Halk bunlara METELİK diyordu. Cumhuriyet döneminde ilk kâğıt para Aralık 1927 tarihinde tedavüle çıkmıştır.
Sultan 6 Mehmet Han devrinde 40 ve 10 paralıklar 1940 senesinde 500 kuruşluk kâğıt paralar bastırıldı bunlara KAİME adı verildi. 1851 de 10 ve 20 kuruşluk kaimeler piyasaya çıkarılmıştır. Sonra alınan bir kararla 1863 yılında KAİME tedavülden kaldırılıp basımına son verilmiş. Cumhuriyet devrinde 1924 yılında 100 paralıklar çıkartıldı.
Günümüzde Paranın çıkarılması ve korunması merkez bankasına verilmiştir. 1983 yılında Türk parasını koruma kanun hükümlerindeki kararnamelerle uluslar arası liberal sistemin uygulaması yönünde düzenlemeler yapılmıştır.1990 tarihinde (IMF) anlaşması ile yükümlülükler kabul etmekte olduğu (IMF) bildirilmiştir. Böylece Türkiye’nin Kambiyo rejimi büyük bir serbestliğe kavuşmuştur.
Kaynak:
1-Şevket PAMUK (Paranın tarihi)
İNTERNET SİTESİ KAYNAKLARI
1-Nedir (Paranın Tarihi)
2-Darphane ve damga Matbaası Genel Müdürlüğü